ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ (İZALE-İ ŞÜYU)
Ortaklığın giderilmesi, bir diğer adı ile izale-i şüyu; elbirliği ya da paylı mülkiyete konu olan taşınır veya taşınmaz mallarda mevzu bahis olur. Bu mallarda paydaşlar yani ortaklar arasındaki ortaklığa son verilmesi sureti ile şahsi mülkiyete geçiş yapılmaktadır.
Bu konuya ilişkin açılacak davalarla ilgili açıkça bir düzenleme kanunda bulunmamaktadır. Ortaklığın giderilmesi davası zaman içerisinde uygulama ile geliştirilmiş bir davadır. Türk Medeni Kanunu’nun 698. Maddesinin 1. Fıkrasına göre; Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Bu dava, kanuni dayanağını bu maddeden almaktadır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA İZLENECEK YOL
1)Noterden ya da sulh hukuk mahkemesinden mirasçılık belgesi (veraset ilamı) alınır.
2)Miras mallarının tespiti yapılır. Tespitin yapılamaması durumunda ise terekenin tespiti davası açılması gerekmektedir.
3)Mirasçılar kendi aralarında anlaşırlar ise miras paylaşım(taksim) sözleşmesi yapılması sureyi ile paylaşım gerçekleştirilir.
4)Mirasçıların kendi aralarında anlaşamaması durumunda ise ortaklığın giderilmesi davası açılması gerekmektedir.
Ortaklığın giderilmesi 2 şekilde gerçekleşebilir:
1)Aynen Taksim Sureti İle Ortaklığın Giderilmesi; Taşınır veya taşınmaz mal eşit bir biçimde bölünebiliyor ise bu yola başvurulabilir. Örneğin; eşit değerde ve eşit iki parçaya bölünebilecek nitelikte bir tarlanın eşit iki parçaya bölünerek ortaklığın giderilmesi.
2)Satış Sureti İle Ortaklığın Giderilmesi; Taşınır veya taşınmaz malın eşit bir biçimde bölünmesinin mümkün olmadığı durumlarda malın satışının yapılarak ortaklığın giderildiği yoldur. Satış usulü açık artırmadır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA TARAFLAR
Ortaklığın giderilmesi davası, taşınır veya taşınmaza ortak olan tüm paydaşlara karşı açılır. Bu davayı açacak paydaşın kim olduğu hususunda herhangi bir kısıtlama söz konusu değildir. Herhangi bir paydaş taşınır veya taşınmaz maldaki ortaklığın giderilmesi için bu davayı açabilir.
Ortaklığın giderilmesi davasında tüm paydaşların davada yer alması gerekmektedir. Paydaşlardan birinin yaşamını yitirmesi durumunda veraset ilamında yani mirasçılık belgesinde yer alan bütün mirasçıların davaya dahil edilmesi gerekmektedir. Mirasçılık belgesinde yer alan mirasçıların davaya dahil edilmeden davanın yürütülmesi ve sonuçlandırılması mümkün olmamaktadır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Ortaklığın giderilmesi davasında yetkili mahkeme taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Görevli mahkeme ise sulh hukuk mahkemesidir.
Örneğin; Mersin’de bulunun bir taşınmaza ilişkin ortaklığın giderilmesi davası Mersin Nöbetçi Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ VE VEKALET ÜCRETİ
Ortaklığın giderilmesi davasında dava açılırken davacı tarafın harç ve dava masrafını mahkemeye yatırması gerekmektedir. Bu davada harç ücretleri maktu olarak belirlenmiş olup ödenmesi gereken tutarın taşınmazın değeri ile orantılı olması şart değildir. Davanın açıldığı tarihte kanunen belirlenmiş tutarın ödenmesi gerekmektedir. Bunun dışında ortaklığın giderilmesi davasında avukatlık ücretleri mahkeme giderleri de söz konusu olacaktır. Ortaklığın giderilmesi davasında her paydaş payı oranında kazanç elde edeceğinden mahkeme giderleri dava sonuçlandığında paydaşlara payları oranında yükletilmektedir.
ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVASINDA MUHDESATIN AİDİYETİNE İLİŞKİN İHTİLAF
Ortaklığın giderilmesi davasında ortaklığın satış sureti ile giderilmesi söz konusu olduğunda dava konusu olan taşınmazın üzerinde bulunan muhdesata (bütünleyici parçalar) ilişkin bir çekişme gündeme gelebilir. Bu çekişmenin “muhdesatın aidiyetinin tespiti davası” açılarak giderilmesi gerekmektedir. Bu dava, ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele niteliği taşır. Yani ortaklığın giderilmesi davasının sonuçlanabilmesi için muhdesatın aidiyetinin tespiti davasının sonucunun beklenmesi gerekmektedir.
AV. SULTAN ESER